Genel Olarak Boşanma Davasında Tazminat
Eşlerin, evlilik birliği nedeniyle mevcut veya beklenen menfaatleri, boşanma nedeniyle zarara uğrayabilir. Boşanma sonucunda, maddi ve manevi olarak zarara uğrayan eş, kanunda belirlenen şartların oluşmasıyla diğer eşten tazminat talep edebilir. Boşanma davasında tazminat, maddi ve manevi tazminat olmak üzere ikiye ayrılır. Maddi ve manevi tazminat talep edebilmek için, kanunda belirlenen birtakım şartların gerçekleşmesi gerekir. Aşağıda, boşanma davasında tazminat ve tazminat türleri ayrıntılı bir şekilde açıklanmaya çalışılacaktır…
Boşanma Davasında Tazminat Nelerden Oluşur?
Boşanma davasında tazminat, maddi ve manevi tazminatın, iki farklı tür şeklinde karşımıza çıkacağını belirttik. Şimdi, bunları sırasıyla inceleyeceğiz…
1-) Maddi Tazminat
Boşanma davasında tazminat konusunda ilk olarak maddi tazminat açıklanacaktır. Mevcut veya beklenen menfaati, boşanma yüzünden zarar gören ve kusursuz veya daha az kusurlu olan eş, kusurlu olan eşten uygun bir maddi tazminat talep edebilir (MK. m. 174/1). Ancak, kanun metninden anlaşılacağı üzere, maddi tazminat talebinde bulunabilmek için bazı şartlar aranır.
A-) Şartları Nelerdir?
a-) Evlilik, Boşanma Kararı İle Sona Ermiş Olmalıdır.
Maddi tazminat kararı verilmesi için, evlilik mutlaka boşanma ile sona ermelidir. Evlilik, boşanma dışında dışında bir nedenle; örneğin; ölüm veya gaiplik kararı ile sona ererse, maddi tazminata hükmedilemez.
b-) Maddi Tazminat Talebinde Bulunulmalıdır.
Maddi olarak zarara uğradığını iddia eden eş, maddi tazminat talebinde bulunmalıdır. Hakim, bu yönde bir talepte bulunmayan eş lehine maddi tazminata hükmedemez. Maddi tazminat ile birlikte, faiz de talep edilebilir. Bu durumda, boşanma kararının kesinleşmesi tarihinden itibaren yasal faize hükmedilir.
c-) Maddi Tazminat Talep Eden Eş Kusursuz veya Daha Az Kusurlu Olmalıdır.
Maddi tazminat talep etmeye, boşanmada kusuru olmayan ya da daha az kusuru olan taraf yetkilidir. Yani, maddi tazminat talep eden eş, boşanma nedeninin oluşmasına kusuruyla neden olmamalıdır.
d-) Diğer Eş Kusurlu Olmalıdır.
Maddi tazminat talep edilebilmesi için, diğer eşin mutlaka kusurlu olması gerekir. Yani, aleyhine maddi tazminat talep edilen eş, boşanma nedeninin meydana gelmesinde kusurlu olmalıdır.
e-) Maddi Tazminat Talep Eden Eş, Boşanma Nedeniyle Bir Zarara Uğramalıdır.
Türk Medeni Kanunu, bu durumu “mevcut veya beklenen menfaati boşanma yüzünden zarar gören” şeklinde düzenlemiştir. Mevcut bir menfaatin zarar görmesine, farklı bir eve çıkmanın getirdiği masraflar gibi fiilen maruz kalınan zararlar ile özellikle kadın eşin, boşanma nedeniyle kaybettiği nafaka hakkı örnek olarak verilebilir.
Beklenen menfaatlerin zarara uğraması, boşanma olmasaydı, ileride elde edilmesi muhtemel olan çıkarların kaybıdır. Örneğin; boşanma nedeniyle kaybedilen miras hakkı.
f-) Boşanma ile Kusurlu Davranış Arasında Nedensellik Bağı Olmalıdır.
Yani, boşanma, kusurlu eşin tek bir eylemi ile değil, evliliğin devamı boyunca meydana gelen olayların bütünü neticesinde meydana gelmelidir.
B-) Hakim, Maddi Tazminat Miktarını Tayin Ederken Nelere Dikkat Eder?
Hakim, kanunda belirtilen tüm şartların oluşmasıyla, talep eden eş lehine uygun bir maddi tazminata hükmeder. Hakim, maddi tazminat miktarını belirlerken şu hususlara dikkat eder:
- Eşlerin evlilik süresi,
- Sosyal ve ekonomik durumları,
- Boşanmaya neden olan kusurun derecesi,
- Meydana gelen zararın ağırlığı,
- Gelecekteki kazanç sağlama imkanları ve bunun miktarı.
C-) Maddi Tazminat Nasıl Ödenir?
Hakim, maddi tazminatın toptan veya duruma göre irat (toplu bir şekilde ödenmeyen) şeklinde ödenmesine karar verebilir (MK. m. 176/1).
D-) İrat Biçiminde Ödenmesine Karar Verilen Maddi Tazminat Hangi Durumlarda Sona Erer?
İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat, alacaklı eşin yeniden evlenmesi veya taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden sona erer. Alacaklı eş yeniden evlenmese de; fiilen evliymiş gibi yaşar, yoksulluğu ortadan kalkar veya haysiyetsiz bir yaşam sürerse, maddi tazminat, mahkeme kararıyla kaldırılır (MK. m. 176/3). Hakim, tarafların mali durumları değişir ya da hakkaniyet gerektirirse, irat şeklinde ödenen maddi tazminatın arttırılmasına veya azaltılmasına karar verebilir ( MK. m. 176/4).
E-) Boşanmada Maddi Tazminat En Geç Ne Zamana Kadar Talep Edilebilir?
Maddi tazminat, boşanma davasıyla birlikte talep edilebilir. Ancak, boşanma davasında talep edilmemişse, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde maddi tazminat davası açılması gerekir. Bu süre geçtikten sonra maddi tazminat talep edilemez(MK. m. 178).
2-) Manevi Tazminat
Boşanma davasında tazminat konusunda sırada manevi tazminat vardır. Boşanmaya neden olan olaylar nedeniyle kişilik hakkı saldırıya maruz kalan eş, kusurlu olan diğer eşten uygun miktarda manevi tazminat ödemesini talep edebilir(MK. m. 174/2).
A-) Şartları Nelerdir?
a-) Evlilik, Boşanma Kararı İle Sona Ermiş Olmalıdır.
Manevi tazminat kararı verilmesi için, evlilik mutlaka boşanma ile sona ermelidir. Evlilik, boşanma dışında dışında bir nedenle; örneğin; ölüm veya gaiplik kararı ile sona ererse, manevi tazminata hükmedilemez.
b-) Manevi Tazminat Talebinde Bulunulmalıdır.
Manevi olarak zarara uğradığını iddia eden eş, manevi tazminat talebinde bulunmalıdır. Hakim, bu yönde bir talepte bulunmayan eş lehine manevi tazminata hükmedemez. Manevi tazminat ile birlikte, faiz de talep edilebilir. Bu durumda, boşanma kararının kesinleşmesi tarihinden itibaren yasal faize hükmedilir.
c-) Manevi Tazminat Talep Eden Eşin Kusurunun Bulunmaması Gerekir.
Manevi tazminat talebinde bulunan eşin, boşanmada kusurunun olmaması gerekir.
d-) Diğer Eş Kusurlu Olmalıdır.
Manevi tazminat talep edilebilmesi için, diğer eşin mutlaka kusurlu olması gerekir. Yani, aleyhine manevi tazminat talep edilen eş, boşanma nedeninin meydana gelmesinde kusurlu olmalıdır. Kusurun ağır olma şartı ise yoktur (MK. m. 174/2).
e-) Talepte Bulunan Eşin, Boşanmaya Sebep Olan Olaylar Nedeniyle Kişilik Hakları Saldırıya Uğramış Olmalıdır.
Manevi tazminat talep edebilmek için boşanmaya neden olan olaylar ve eylemler, diğer eşte; üzüntü, keder, acı, elem, ızdırap, utanç, psikolojik bunalım yaratmalı, onun hayatını manevi açıdan yıkıma uğratmalıdır. Boşanmaya neden olayların, eşin kişilik haklarını ihlal etmiş olması yeterlidir. Bunun sonucunda meydana gelen zararın ağır olması şartı bulunmamaktadır.
B-) Maddi Tazminat Nasıl Ödenir?
Hakim, kanunda belirtilen tüm şartların oluşmasıyla, talep eden eş lehine uygun bir manevi tazminata hükmeder. Manevi tazminat toptan ödenir, irat biçiminde ödenmesine karar verilemez (MK. m.176/2).
C-) Boşanmada Maddi Tazminat En Geç Ne Zamana Kadar Talep Edilebilir?
Manevi tazminat, boşanma davasıyla birlikte talep edilebilir. Ancak, boşanma davasında talep edilmemişse, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde manevi tazminat davası açılması gerekir. Bu süre geçtikten sonra manevi tazminat talep edilemez (MK. m. 178).
Siz de, boşanma davalarında tazminat konusunda hukuki problem yaşıyorsanız, Afyon Avukat Özden KELEŞ ile iletişime geçebilirsiniz.
