1-) Miras Nedeniyle İstihkak Davası Nedir?
Miras nedeniyle istihkak davası; miras kalan bir malı saklayan mirasçıların veya üçüncü kişilerin, bu malı terekeye iade etmeleri için açılan davadır. Bu dava, terekeye dahil olan bütün mallar için toplu bir şekilde açılabilir. Yani, terekenin tümü için açılan bir istihkak davasında, terekeye dahil olan tüm malların ayrı ayrı belirtilmesine ve her biri için ayrı bir dava açılmasına lüzum yoktur. Bu dava, terekenin tümü veya bir bölümü için açılabilir.
Açılan istihkak davası kabul edilirse; terekeye dahil olan dava konusu malın, davacıya teslimine karar verilir. Bu nedenle, miras nedeniyle istihkak davasının, aynı zamanda bir eda davası olduğunu söylemek mümkündür.
2-) Miras Nedeniyle İstihkak Davasının Konusu Nedir?
Miras nedeniyle istihkak davasının konusunu, tereke malları oluşturur. Ancak davalı, iadesi istenen malları elden çıkarmışsa; malın elden çıkarılması sırasında edinilen karşılık, dava konusu olur.
Miras nedeniyle istihkak davası açılması üzerine hakim, mirasçılık sıfatıyla ilgili uyuşmazlıkları da çözer. Hakim, davacının talebi üzerine, davalının güvence göstermesine veya tapu kütüğüne şerh verilmesine karar verebilir. (TMK m. 637/2-3)
3-) Miras Nedeniyle İstihkak Davasının Tarafları Kimlerdir?
A-) Davacısı Kimdir?
Davacı, tereke mallarını elinde bulunduran kimseye karşı, üstün hak sahibi olan yasal veya atanmış mirasçılardır. (TMK m. 637/1)
B-) Davalısı Kimdir?
Davalı, terekenin tümünü ya da bazı tereke mallarını elinde bulunduran ve kendisini mirasçı zanneden kimsedir. Bu dava, herkese karşı açılabilir.
4-) Miras Sebebiyle İstihkak Davası Hangi Mahkemede Açılabilir?
Bu dava, miras bırakanın yerleşim yerinde bulunan mahkemede açılabilir. Görevli mahkeme ise asliye hukuk mahkemesidir.
5-) Miras Nedeniyle İstihkak Davasında İspat Külfeti Kimdedir?
Davacı, davalıya nazaran üstün haklı bir mirasçı sıfatına haiz olduğunu ispat etmek zorundadır. Davalı ise; kendisinin üstün haklı mirasçı olduğunu ispat ederek davanın reddine karar verilmesini ister.
6-) Miras Nedeniyle İstihkak Davasının Açılabilmesi İçin Bir Süre Var mıdır?
Davacının, kendisinin mirasçı olduğunu ve iyi niyetli davalının terekeyi ya da tereke malını elinde bulundurduğunu öğrendiği tarihten itibaren 1 yıldır. Her halde, miras bırakanın ölüm tarihinin ya da vasiyetnamenin açılma tarihinin üzerinden 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Davalı kötü niyetli ise zamanaşımı süresi 20 yıldır.
7-) Miras Nedeniyle İstihkak Davasının Sonuçları Nelerdir?
Açılan dava kabul edilirse; tereke ya da terekeye dahil mal, davacıya verilir (TMK m. 638/1). Davalının iade yükümlülüğü iyi niyetli olup olmamasına göre değişir. Buna göre:
- Davalı iyi niyetli ise; iade anında elinde ne varsa onu vermekle yükümlüdür. Bu mala yaptığı, zorunlu ve faydalı masrafları da isteme hakkı vardır. Yaptığı lüks masrafları ise isteyemez; ancak şartları uygunsa onları söküp alma hakkına sahiptir.
- Davalı kötü niyetli ise; eşyayı, ilk ele geçirdiği haliyle iade etmek zorundadır. Eşyayı iade ederken; ancak zorunlu masrafları isteyebilir. Faydalı ve lüks masrafları ise isteme hakkı yoktur. İyi niyetli zilyedin aksine, lüks masrafları söküp alma hakkı da yoktur.
Davalı, miras sebebiyle istihkak davasında, tereke malını zamanaşımı yoluyla kazandığını ileri süremez (TMK m. 638/2).
