1-) Mirasın Reddi Nedir?
Mirasın reddi; atanmış veya yasal mirasçıların, miras bırakanın her türlü borç ve alacaklarından oluşan mirasını, kabul etmemesidir. Külli halefiyet ilkesi gereği mirasçıların, miras bırakanın borçlarından, alacaklılara karşı sınırsız ve şahsi sorumluluğu vardır. Miras bırakanın öldüğü sıradaki borç miktarının fazla olması, mirasçıları zor duruma düşürebilir. Bu nedenle, böyle durumlarda mirasçılar, miras bırakanın mirasını reddetme yoluna giderler. Böylelikle mirasçılar, miras bırakanın arkasında bıraktığı borç yükü altında ezilmemiş olurlar. Mirasın reddinin diğer anlamı, reddi mirastır.
Mirasın reddi, iki şekilde mümkündür. Bunlardan ilki; mirasçının, miras bırakanın ölümünden sonra ve tek taraflı irade beyanıyla, kanunen kazandığı mirası kabul etmemesidir. Buna mirasın gerçek reddi denilir. Mirasın reddinin ikinci hali ise; miras bırakanın, borçlarını ödemeden aczinin açıkça belli ya da resmen tespit edilmiş olmasıdır. Buna ise mirasın hükmen reddi denilir. Aşağıda, mirasın reddinin türleri açıklanacaktır…
2-) Mirasın Reddinin Türleri Nelerdir?
A-) Mirasın Gerçek Reddi
a-) Mirasın Gerçek Reddi Nedir?
Mirasçının, miras bırakanın ölümünden sonra ve tek taraflı irade beyanıyla, kanunen kazandığı mirası kabul etmemesi, gerçek rettir. Asıl olan reddi miras türü, budur. Hem yasal mirasçılar hem de atanmış mirasçılar, mirası reddedebilirler (TMK m. 605). Ret hakkı, iradi temsilci aracılığı ile de kullanılabilir. Mirası reddetmek isteyen mirasçı, bunu kendisine düşen miras payının tamamı için yapmalıdır. Hukukumuzda kısmi ret yapma imkanı yoktur. Mirasın reddi, kayıtsız ve şartsız olarak yapılmalıdır.
b-) Mirasın Gerçek Reddi Nereye Yapılır?
Mirasın reddi, miras bırakanın son yerleşim yerinde bulunan sulh hukuk mahkemesine yapılır. Ret beyanı, yazılı veya sözlü yapılabilir. Sulh hukuk hakimi, yazılı veya sözlü ret beyanını bir tutanakla tespit eder. Süresi içerisinde yapılan ret beyanı, mirasın açıldığı yerdeki sulh hukuk mahkemesince özel kütüğüne yazılır. Mirası reddeden mirasçı isterse kendisine, mirası reddettiğine ilişkin bir belge verilir (TMK m. 609).
c-) Mirasın Gerçek Reddi Ne Kadar Süre İçerisinde Yapılmalıdır?
Reddi miras, 3 ay içerisinde yapılmalıdır. Sürenin başlangıcı, mirası reddedecek kişiye göre değişir. Süre, yasal mirasçılar için, daha sonra öğrendikleri ispat edilmezse; miras bırakanın ölümünü öğrendikleri tarihten itibaren başlar. Vasiyetname ile mirasçı atanan kişiler için ise; miras bırakanın tasarruflarının kendilerine bildirildiği tarihten itibaren süre işlemeye başlar (TMK m. 606/1-2).
Önemli nedenlerin bulunması durumunda sulh hukuk hakimi, mirasçılara tanınmış olan 3 aylık ret süresini uzatabilir ya da yeni bir süre tanıyabilir (TMK m. 615).
d-) Mirası Ret Hakkı Hangi Hallerde Düşer?
Mirasçının, reddi miras yapma hakkı, aşağıdaki hallerde düşer:
- Kanunda belirtilen 3 aylık süre içerisinde mirası reddetmeyen mirasçı, mirası kayıtsız ve şartsız olarak kabul etmiş sayılır. Bu durumda, mirasçının mirası reddetme hakkı düşer.
- Mirasçı, terekenin olağan yönetimi niteliğinde olmayan işlemler yaparsa, ret hakkı düşer.
- Mirasçı, murisin işlerinin yürütülmesi için gerekli olanın dışında işlemler yaparsa, ret hakkı düşer.
- Tereke mallarını gizleyen veya kendisine mal eden mirasçının ret hakkı düşer.
B-) Miras Bırakanın Ödemeden Aczi Sebebiyle Ret (Hükmen Ret)
Öldüğü zaman, murisin ödemeden aczi açıkça belli ya da resmen tespit edilmiş ise; miras reddedilmiş sayılır (TMK m. 605/2). Bu nedenle, miras bırakanın ödemeden acze düşmüş olması, yeterli değildir. Bu durum, açıkça belli olmalı ya da resmen tespit edilmelidir. Miras bırakanın ödemeden acze düşmediği ispat edilirse ret, hükmünü yitirir.
3-) Mirasın Reddinin Sonuçları Nelerdir?
A-) Yasal Mirasçı, Mirası Reddederse Ne Olur?
Yasal mirasçı olan biri mirası reddederse bu kişinin payı, miras açıldığı zaman kendisi hayatta değilmiş gibi, hak sahiplerine intikal eder (TMK m. 611/1). Yani, reddi miras yapan mirasçı, miras bırakandan önce ölmüş gibi değerlendirilir. Reddi miras, geçmişe etkilidir. Bu nedenle, miras bırakanın öldüğü tarihten itibaren hüküm ve sonuçlarını meydana getirir.
B-) Atanmış Mirasçı Mirası Reddederse Ne Olur?
Atanmış mirasçı, mirası reddederse; murisin arzusunun başka türlü olduğu anlaşılmadıkça, onun payı miras bırakanın en yakın yasal mirasçılarına kalır (TMK m. 611/2).
C-) Miras Bırakana En Yakın Mirasçıların Tümü Mirası Reddederse Ne Olur?
En yakın mirasçıların tamamı tarafından reddedilen miras, iflas hükümlerine göre tasfiye edilir. Tasfiye sonunda arta kalan bir değer olursa; bu değerler mirası reddetmemiş gibi hak sahiplerine verilir. (TMK m. 612)
D-) Murisin Alacaklıları, Mirasın Reddinin İptalini Talep Edebilir mi?
Malvarlığı, borcuna karşılamaya yetmeyen mirasçı, mirası reddederse ne olur? Mirasçının alacaklıları ya da iflas idaresi, kendilerine yeterli bir güvence verilmediği takdirde, ret tarihinden itibaren 6 ay içinde reddi mirasın iptali için dava açabilirler. Reddin iptaline karar verilirse miras, resmen tasfiyeye tabi tutulur. Bu tasfiye sonucunda mirası reddeden mirasçıya bir şey kalırsa; bundan öncelikle itiraz eden alacaklıya ödeme yapılır. Yine arta kalan bir değer varsa, ret geçerli olsa idi bundan yararlanacak mirasçıya verilir. (TMK m. 617)
